De Actiegroep Publiek richtte zich binnen Samen Inclusief vooral op publieksgroepen die niet of moeilijk bereikt worden. Welke groepen zijn dit? Hoe bepaal je op welke groep je je als museum wilt richten? En hoe pak je dat vervolgens aan? Om deze vragen te kunnen beantwoorden werkte de Actiegroep Publiek een periode samen met erfgoedprofessional Dyonna Benett en volgden ze een kennissessie ‘Ontdek de niet-bezoeker’ en een daarop volgende workshop ‘In contact met de niet-bezoeker’ van Marieke Stein en Anna Elffers om daar vervolgens in de eigen organisaties mee aan de slag te gaan. Nikita Gerritsen van het Zuiderzeemuseum vertelt over de ervaring van het Zuiderzeemuseum met de workshop. Ze leerden dat wat je bedenkt niet perse van de grond hoeft te komen en dat het daarom belangrijk is om open te staan voor andere samenwerkingen en onverwachte kansen die voorbij komen.

De voorgeschiedenis

De reden dat we vanuit het Zuiderzeemuseum enthousiast waren over een workshop als deze is omdat wij het fijn vinden om samen te werken met verschillende doelgroepen uit onze regio. We doen dit al jaren, maar samenwerkingen komen bijna altijd op ons pad doordat geïnteresseerden naar ons toekomen. Dit is uiteraard heel interessant, omdat er vanaf het startpunt vanuit beide partijen een intrinsieke motivatie is.. Maar het zorgt er ook voor dat we vanuit het museum onze eigen regio nooit echt goed hebben onderzocht.

Uitkomsten uit de workshop

De workshop van Marieke Stein leverde het ons een aantal interessante inzichten op. Tijdens de regioanalyse bleek dat Enkhuizen cijfermatig redelijk overeenkomt met het landelijk gemiddelde. Een aantal verschillen: we hebben iets minder jonge mensen, iets minder werkgelegenheid en meer vergrijzing. Ook ligt het bruto jaarinkomen onder het Noord-Hollandse gemiddelde, er zijn maar een aantal steden met een lager bruto jaarinkomen. Wat vooral opviel: tussen 2016 en 2021 is er een grote groei geweest van eenzame mensen. Ook is de Turkse gemeenschap relatief groot in onze regio (11% van de inwoners van Enkhuizen is van Turkse afkomst.)

Een open gesprek is de eerste stap

Nadat we onze sterke punten en behoeftes hadden uitgesproken was het zo ver: een doelgroep en eigenschap kiezen om mee aan de slag te gaan. Doelgroep: De Turkse gemeenschap. Eigenschap: de ontmoetingsplek. De aanleiding voor deze keuze was enerzijds omdat de Turkse gemeenschap naar voren kwam uit de regioanalyse en dit een groep is waar wij nu nog niet mee samenwerken. Daarnaast hebben we bewust voor de eigenschap ontmoetingsplek gekozen. In de workshop van Marieke kwam namelijk naar voren dat een open gesprek een eerste stap is. We wilden niet gehaast van start gaan en al allerlei programma’s of projecten initiëren, maar beginnen met een gesprek; een ontmoeting. Twee leden van onze intterne werkgroep inclusie werden hiervoor verantwoordelijk gemaakt: iemand van marketing en iemand van educatie.

Aan de slag: de struikelblokken

Om in gesprek te gaan met deze gemeenschap, was het belangrijk om tijd te reserveren in onze agenda’s. En daarmee is direct ons grootste struikelblok zichtbaar. Want waar begin je? Wanneer ga je de straat op? Met wie moet ik in gesprek? Het was makkelijk om ons te verliezen in het werk op kantoor: dat is een stuk concreter en ook dat moet gebeuren. Dit is wel vaker het geval wanneer het gaat om moeilijke onderwerpen. Plannen maken lukt altijd wel, maar daadwerkelijk actie ondernemen? Veel lastiger. Om dit op te lossen hebben we na een maand weer de koppen bij elkaar gestoken en hebben we een collega die al met participatieprojecten bezig was gevraagd om contact te leggen met de Turkse gemeenschap. Dit is iemand uit de regio met een groot netwerk en een open en geïnteresseerde houding naar mensen. Struikelblok 1 was dus opgelost: de tijd kon er in gestoken worden.

Wie zijn wij om te bepalen dat wij een interessante gesprekspartner kunnen zijn?

Probleem twee diende zich echter snel aan: het creëren van gespreksmogelijkheden met de desbetreffende gemeenschap. Via de ingang die wij hadden gevonden verliep het contact stroef. Er was weinig tijd en (voor ons gevoel) waarschijnlijk weinig interesse. Na een aantal telefoontjes, berichtjes en mogelijkheden om tot data te komen voor een eerste afspraak hebben we na 3 maanden uiteindelijk besloten om hier tijdelijk mee te stoppen. Want we willen onszelf niet opdringen en wie zijn wij om te bepalen dat wij een interessante gesprekspartner kunnen zijn? Een tegenslag. Hoewel we uiteraard hadden verwacht dat dit kon gebeuren, is het toch jammer als er niets uit komt.

Ontmoetingsplek

Gelukkig hadden we ook de eigenschap ‘ontmoetingsplek’ nog voor ons. Via taalcafés in de buurt raakte onze participatiemedewerker in gesprek met geïnteresseerden die het museum willen inzetten als ontmoetingsplek. Er blijkt vanuit een veel kleinere doelgroep in de regio (de Somalische gemeenschap) behoefte te zijn aan een plek waar ze samen Eid-al-fitr (Suikerfeest) kunnen vieren met zeven gezinnen uit de regio. En hoewel de doelgroep wellicht een stuk kleiner is dan de eerder genoemde doelgroep, is de betrokkenheid vanuit beide kanten aanwezig en voelt deze mogelijke samenwerking als oprecht en prettig voor beide partijen. Momenteel zijn we aan het onderzoeken hoe we dit kunnen vormgeven. Daarnaast heeft onze participatiemedewerker ook deelgenomen aan een ontmoetingsochtend in Enkhuizen. Deze wordt om de paar maanden georganiseerd door o.a. de stichting voor Wonen en Welzijn in Enkhuizen. Wellicht kan ons museum vaker aanwezig zijn en ook meedraaien als locatie: een ontmoetingsplek.

Bewustwording

We zijn ons ervan bewust dat dit een doorgaand traject is en geen project dat je opstart en weer afrond. Tot nu toe hebben we geleerd dat het heel nuttig is om van tevoren je omgeving in kaart te brengen, om nu eens echt goed te kijken wie er in de buurt van jouw organisatie wonen. Maar je moet er altijd open in blijven staan en in je hoofd houden: wat jij wilt hoeft niet perse van de grond te komen, blijf open staan voor andere samenwerkingen en onverwachte kansen die voorbij komen. Hiervoor is het nodig dat we allemaal onze ogen en oren goed openhouden, tijd te maken en daadwerkelijk de deur uit te gaan om zo ontmoetingen te creëren. Kwaliteit gaat boven kwantiteit: een fijne samenwerking gaat boven bezoekersaantallen.

Meer weten?

• Praktijkvoorbeeld: Op zoek naar de niet-bezoeker in het Discovery Museum.  Carola van ’t Hof over het in contact komen met de niet-bezoeker n.a.v. de workshop van Marieke Stein.
• Tool: Kennissessie ‘Ontdek de niet-bezoeker‘ door Anna Elffers en Marieke Stein
• Tool: Workshop relatie-analyse: in contact met de niet-bezoeker door Marieke Stein
• Praktijkvoorbeeld: De hel die CBS heet: Nikita Gerritsen van het Zuiderzeemuseum over het in kaart brengen van de regio.
• Nikita Gerritsen
• Marieke Stein
• Anna Elffers