Aan de slag
Kennissessie: Programmeren voor en met een cultureel divers publiek
Maarten Okkersen & Femke van Drongelen
Tijdens het programma Samen Inclusief onderzocht de Actiegroep Programma wat er komt kijken bij inclusief en toegankelijk programmeren. Dit deden we aan de hand van een aantal publiekssubgroepen die we graag (beter) willen bedienen. Tijdens (online) kennissessies werd het programmeren met en voor deze subgroepen nader onderzocht. We spraken met experts, ervaringsdeskundigen en medewerkers van wetenschapsmusea en science centers (VSC-leden). Op deze plek delen we zoveel mogelijk van de kennis, inzichten, tips en ervaringen die we tijdens deze gesprekken hebben opgedaan met betrekking tot inclusief programmeren
Veel wetenschapsmusea en science centers worstelen met de vraag hoe zij een breder en meer divers publiek kunnen verwelkomen. Hoe kom je met een nieuwe doelgroep in contact? Hoe kom je erachter wat hun wensen zijn? Hoe kan je het beste samenwerken? Deze kennissessie is gericht op kennisdeling over het maken van programma voor en met een cultureel divers publiek.
In gesprek met Ghyslaine Tromp
Ghyslaine Tromp is coördinator Beeldbrekers voor Van Gogh Verbindt. Ze vertelt over haar ervaring, do’s en dont’s vanuit het Van Gogh Museum.
Het ging hierbij vooral over samenwerken en co-creëren met de doelgroep. Vanuit de vraag ‘Hoe kunnen we duurzaam relevant zijn voor Amsterdamse biculturele jongvolwassenen?’, zijn De Beeldbrekers opgericht. Een groep jongvolwassen studenten en (young) professionals die hun expertise inzetten om het museum inclusiever te maken.
Een voorbeeld van een project van De Beeldbrekers is de tentoonstelling Why so Serious? Deze tentoonstelling is anders in vormgeving, in tekst en door de gekozen thema’s. De Beeldbrekers hebben zelf werken geselecteerd uit depot en geven de bezoeker hun eigen perspectief op de werken.
We vonden de praktische voorbeelden (zie ook onderaan dit artikel) van inclusief programmeren in het verhaal van Ghyslaine inspirerend, goed om te zien dat je niet bang moet zijn om gewoon te beginnen met kleine stappen.
Je moet niet bang zijn om gewoon te beginnen met kleine stappen
De Beeldbrekers in het Van Gogh hebben echt een impuls gegeven aan de programmering en die ervaringen zijn waardevol, met name de persoonlijke invalshoek vonden we interessant.
In gesprek met Vanessa Vroon-Najem
Vanessa Vroon-Najem is wetenschappelijk medewerker & inhoudelijk leider diversiteit & inclusie bij het Amsterdam Museum. We praten met haar over samenwerken met nieuwe doelgroepen in de stad. Hierbij stond meerstemmigheid centraal. Vanessa benadrukte dat er niet één verhaal (narratief) is over de stad Amsterdam, maar dat juist die verschillende verhalen over bijvoorbeeld een buurt belangrijk zijn om vast te leggen.
Verder vertelde ze over het begrip ‘ intersectionaliteit’, ook wel kruispuntdenken genoemd. Intersectionaliteit is het fenomeen dat maatschappelijke ongelijkheid zich voordoet langs verschillende assen, die elkaar snijden; de notie dat individuen in een samenleving discriminatie en onderdrukking ondervinden op grond van een veelvoud van factoren (en nooit één!).
Individuen in een samenleving ondervinden discriminatie en onderdrukking op grond van een veelvoud van factoren
Door je dit te realiseren wordt duidelijk dat diversiteit diverse dimensies heeft zoals sekse, levensfase, klasse, seksuele oriëntatie, etniciteit, opleiding enz. Door deze benadering ontdek je hoe complex diversiteit eigenlijk is maar kom je ook los van de stereotypen. Vanessa wees ons op het netwerk Caleidoscopia, dat een diversiteitsspel heeft ontwikkeld dat je samen met je collega’s kan spelen als start voor een gesprek.
Tips, inzichten en adviezen om mee te nemen uit deze kennissessie:
• Niet bang zijn om met kleine stappen te beginnen.
• Wees je bewust van meerstemmigheid: er zijn vaak verschillende verhalen te vertellen over een bepaald onderwerp, thema of collectiestuk. Probeer die verhalen een plek te geven of op zijn minst te benoemen.
• Het allerbelangrijkste is om naar de behoefte van de samenwerkende groep te vragen.
• Denk aan thema’s die belangrijk zijn (en staar je niet blind op culturele diversiteit).
• Als je mensen vraagt mee te denken: betaal ze dan ook voor hun werk.
• Investeer in lange termijn/ duurzame samenwerking. Dat maakt het meer oprecht.
• Pas je aan: als je gaat samenwerken met een nieuwe doelgroep, zal je je ook moeten aanpassen.
• Wees je – juist bij zo’n focus op bepaalde publiekssubgroepen – bewust van kruispuntdenken (intersectionaliteit). Ieders identiteit bestaat uit meerdere aspecten en daarmee behoort niemand volledig of alleen tot één bepaalde publieksgroep. Verdiep je in dit begrip.
• Neem je collega’s mee in dit soort inzichten, bijvoorbeeld door het diversiteitsspel van Netwerk Caleidoscopia te spelen.