De medewerkers en vrijwilligers verbonden aan het museum zijn heel divers.  Er zijn verschillende geslachten, genderidentiteiten en seksuele oriëntaties. Mensen verschillen ook op vlak van culturele en sociale achtergrond, leeftijd, levensstijl, gedrag, beperkingen en mogelijkheden. Sommige groepen hebben daarmee meer of minder privileges. De privilege walk is een oefening die bijdraagt aan bewustwording  en gesprek onder medewerkers rondom kansen(on)gelijkheid, machtsstructuren en uitsluiting in de maatschappij – en dus ook in het museum. Samen Inclusief partners probeerden deze vorm in verschillende varianten uit. 

Privilege is geen synoniem voor geluk

In 2021 deed NEMO Science Museum mee aan een pilot van een verkorte versie van de privilege walk. Ik deed hier met mijn collega’s aan mee. Eerst kregen we uitleg over wat privilege behelst. Wat ik een hele waardevolle opmerking van de cursusleider vond is dat privilege hebben niet betekent dat je gelukkig moet zijn, en omgekeerd dat minder privilege niet direct hoef te wijzen op ongeluk. We zagen een geënsceneerde opname van een zwarte man die een fietsslot doorknipt en van een witte man die een fietsslot doorknipt. De zwarte man werd aangesproken, ook door de politie. De witte man werd met rust gelaten. Dat hakte bij mij er flink in, en het is ook pijnlijk om te leren dat dit voor geen van mijn collega’s van kleur als een verrassing kwam.

Wie staat vooraan?

Het tweede deel was de privilege walk. We stonden zij-aan-zij en moesten op basis van een stelling blijven staan of een stap vooruit zetten. Ik stond uiteindelijk bijna vooraan, wat ik niet verwacht had. Een aantal collega’s was nauwelijks of niet naar voren gelopen. Dat was en is pijnlijk om te beseffen en te zien en hakte er flink in. Pijnlijk genoeg maakte dit veel minder indruk bij de collega’s die achteraan stonden. Ik had ook de gedachte: ‘maar als die of die vraag was gesteld was ik meer achter gebleven’. Ik weet niet goed wat ik daarvan vind; dat ik blijkbaar iemand ben die zich prettiger voelt met een narratief van minder privilege dan van meer, is iets waar ik nog steeds over in gesprek ben met mezelf.

Het is pijnlijk te merken dat het bij minder-geprivilegieerde collega’s veel minder als een verrassing kwam

Misschien had het mij geholpen wanneer er nog meer benoemd werd over welke systemen van privilege het gaat. Ik ben hier echter niet uitgesproken over en vraag mezelf af of ik dit schrijf om een wringend gevoel te vermijden. Het was moeilijk om na deze ochtend en deze ervaring weer gewoon aan het werk te gaan. Een collega die ver achter mij stond in de oefening, kwam aan het einde van de privilege walk naar me toe om te vragen hoe het met me ging. Dat raakte me ontzettend, het maakte pijnlijk duidelijk dat er voor hem niets nieuws onder de zon tevoorschijn was gekomen.

In gesprek blijven

Ik ben heel blij dat er daarna een terugkombijeenkomst is georganiseerd. Systemen van ongelijkheid zijn voor sommigen zoveel voelbaarder dan voor anderen. Geconfronteerd worden met deze ongelijkheid en er over in gesprek kunnen gaan, zijn stappen naar een groter bewustzijn, maar moeten ook voor concrete verandering zorgen. Ik vind dat deze gesprekken en confrontaties door moeten blijven gaan, en ik hoop op een groeiend bewustzijn bij mij persoonlijk, maar ik hoop ook dat de organisatie op dit vlak een weg vindt in gedrag en beleid. Het is iets dat je niet af kunt vinken.

Meer weten?

• Lees het praktijkvoorbeeld over de alternatieve privilege walk
• Doe een privilege walk onder professionele begeleiding, bijvoorbeeld met Sarita Bajnath
• Nathalie Spaans (NEMO)